Lęk przed porażką – czym jest, skąd się bierze i jak leczyć ?
Czego dotyczy lęk przed porażką?
Lęk przed porażką związany jest z przeświadczeniem, że ponoszę porażki, będę je ponosił, nie poradzę sobie z porażką. Bardzo często towarzyszy temu przekonanie, że inni ludzie nie popełniają błędów lub mają bardzo dużo zasobów, żeby sobie z nimi poradzić. Takie myśli w wielu przypadkach owocują wycofaniem społecznym i porównywaniem się z innymi, a także dużym krytycyzmem wobec siebie.
Lęk przed porażką niejednokrotnie prowadzi do poczucia bezsilności i trudności w odkrywaniu lub korzystaniu ze swoich zasobów. Osoby, które bardzo obawiają się popełnienia błędu często rezygnują z realizowania swoich celów, nie podejmują nowych wyzwań lub umniejszają swoje osiągnięcia i umiejętności w kontaktach z innymi. Zdarza się, że podejmują prace poniżej swoich kwalifikacji i mają poczucie, że inni wiedzą o ich niekompetencji. Lęk także może prowadzić do ciągłego upewniania się czy inni też podjęliby taką decyzję, co zrobiliby w takiej sytuacji. Takie zachowania jeszcze bardziej pobudzają lęk przed porażką, sprawiają, że coraz bardziej wierzą w przekonania : jestem niezdolny, głupi, inni są lepsi, innym przychodzi wszystko łatwej itp.
Skąd bierze się lęk przed porażką?
Dzieci, które są wychowywane przez rodzica, który był krytyczny wobec ich dokonań lub używał przemocy słownej np. nazywając swoje dziecko „ głupkiem, nieudacznikiem itp” w życiu dorosłym mogą traktować siebie w podobny sposób. Lęk przed porażką może pojawić się również w wyniku wysokich standardów, których oczekują rodzice od swojego dziecka. Osoba, która w dzieciństwie otrzymuje uwagę swoich rodziców lub jest doceniana tylko wtedy, kiedy osiąga sukcesy może w życiu dorosłym mieć przekonanie: „ tylko wtedy kiedy osiągam sukcesy jestem coś warta/ inni mnie akceptują”.
Bardzo krzywdzące dla dzieci jest porównywanie zarówno z rodzeństwem jak i z rówieśnikami to wzmaga koncentracje na osiągnięciach, ale także skupianie się kategoryzowaniu ludzi np. Lepszy – Gorszy. Daje to małemu człowiekowi poczucie, że należy do jednej lub do drugiej grupy, wzbudza presję oraz lęk, ogranicza patrzenie na siebie i innych pod kątem różnych obszarów i umiejętności.
Jak leczyć ?
Psychoterapia poznawczo behawioralna w połączeniu z terapią schematu pomagają osobom doświadczającym lęku przed porażką po pierwsze nauczyć się radzić sobie z lękiem, a także znaleźć źródło trudności. Techniki radzenia sobie z lękiem, które proponuje terapia poznawczo behawioralna uczą pacjentów spojrzeć w inny sposób na lęk, nie używać go jako przeciwnika. Terapia schematu daje możliwość zmiany problematycznych, podtrzymujących problem zachowań, rozwinąć swoje kompetencje w pracy z lękiem, a także poradzić sobie z trudna przeszłością.